Is suiker verslavend?

suikerrijke snacks
Is suiker verslavend?

Gepubliceerd: 10-1-2017

Laatste update: 21-03-2024

Bijna iedereen vindt suiker lekker en daar maken fabrikanten slim gebruik van. De gemiddelde Nederlander eet per jaar wel 26 kilo suiker, dat zijn 18 klontjes per dag. Wat doet suiker eigenlijk met je lichaam en kan je er verslaafd aan raken?

Redacteur: Saskia Wayenberg

Wat is suiker?

Suikers zijn koolhydraten die uit één of twee bouwstenen bestaan. Net als andere koolhydraten leveren ze energie aan je lichaam. Suiker is er in verschillende soorten, maten en kleuren: vloeibaar, als poedervorm, als klontje, bruin of wit. Twee bekende vormen zijn kristalsuiker en rietsuiker. Kristalsuiker komt uit suikerbieten en is vaak wit, terwijl rietsuiker afkomstig is uit het sap van een suikerriet-stengel en meestal bruin is. Ondanks de verschillende kleuren, bestaan kristal- en rietsuiker uit dezelfde stofjes. Hoe kan dat? En hoe maken we suiker van suikerbiet? Dat kun je hier bekijken.

Keuringsdienst van waarde in de suikerbietenfabriek. Hoe maak je suiker uit een biet? Hele aflevering zien? Kijk verder op NPO Start

suiker verslavend fruit
Van nature vind je suikers in onder andere fruit, mais en melk.

Tegenwoordig worden aan steeds meer producten suikers toegevoegd. We weten allemaal dat in taart, snoep en frisdrank suiker zit, maar lang niet iedereen weet dat er ook suiker kan zitten in producten als vleeswaren, brood of kant-en-klaarmaaltijden. Fabrikanten voegen suikers onder andere toe zodat wij producten als ‘lekker’ ervaren en blijven kopen. We zijn daardoor zo gewend geraakt aan de zoetheid van suiker, dat we eten zonder suiker vaak minder lekker vinden. In onze story over smaak kom je meer te weten over onze voorkeur voor zoete smaken.

Een voedingsdeskundige legt uit hoe het komt dat wij ongemerkt veel suikers binnenkrijgen.

Hoeveel suiker krijgen we ongeveer binnen?

Uit een onderzoek[1] van het RIVM uit 2016 blijkt dat de gemiddelde Nederlander wel 26 kilo suiker per jaar eet. Meer dan de helft daarvan bestaat uit toegevoegde suikers. Het lichaam maakt geen onderscheid tussen toegevoegde suikers en van nature aanwezige suikers[2]: ze worden op dezelfde manier gebruikt en alle soorten suikers leveren dezelfde hoeveelheid kilocalorieën.

Zit in een glas sinaasappelsap net zoveel suiker als in cola? De hele aflevering zie je op NPO Start.

Toch geeft de Wereldgezondheidsorganisatie[3] als advies om maximaal 50 gram (vrouwen) of 60 gram (mannen) vrije suikers per dag binnen te krijgen. Dit komt omdat producten met vrije suikers vaak vooral bestaan uit veel calorieën, terwijl producten met natuurlijke suikers, zoals fruit en groente, meestal ook vezels, vitamines en mineralen bevatten.

Veel dranken bevatten meerdere suikerklontjes per fles.

snoepen_suikers

Wat gebeurt er als je suikers binnenkrijgt?

Je lichaam zet suikers om naar energie. Het breekt de suikers af tot de bouwstenen fructose en glucose. De cellen die de suikers opnemen maken geen verschil tussen de verschillende bronnen van suikers. Suikers uit aardappelen, appels of honing verwerkt je lichaam allemaal op dezelfde manier. Wel kan de vertering en snelheid van opname verschillen. Dit hangt af van de structuur van het product waar suiker in zit. Je lichaam neemt pasta bijvoorbeeld langzaam op, maar frisdrank heel snel. Het gevolg is dat je bij dat bord pasta langer een vol gevoel houdt dan bij een blikje frisdrank.

Twee wetenschappers vertellen over hun onderzoek naar de reactie van onze hersenen op suiker. De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.

Als je suiker binnenkrijgt komt het stofje dopamine vrij in je hersenen. Dat zorgt voor een lekker gevoel. Je wil daarom vaak nog meer suiker nemen. Veel mensen denken daardoor dat suiker verslavend is, maar daar is geen wetenschappelijk bewijs voor. Ons brein geeft namelijk bij alles wat we als leuk en fijn ervaren extra dopamine af, bijvoorbeeld als je luistert naar je favoriete liedje, als je seks hebt of als je sport. In tegenstelling tot drugs, is suiker geen gif. Het heeft ook niet hetzelfde effect op je hersenen en je gedrag als drugs of alcohol.

suiker verslavend smoothies

Wat kan te veel suiker met je lichaam doen?

Als je te veel suiker binnenkrijgt, kunnen gezondheidsklachten ontstaan. Je kan bijvoorbeeld last krijgen van je darmen, vermoeidheid, hoofdpijn, tandbederf of overgewicht. Suiker staat bekend als dikmaker, maar dat is niet helemaal terecht. Op zichzelf maakt suiker namelijk niet dik, het draait vooral om het totale aantal calorieën dat je binnenkrijgt. Als dat meer is dan je nodig hebt, heb je een grotere kans op overgewicht. Wel blijkt dat je sneller te zwaar wordt als je vaak suikerhoudende dranken neemt. Een oorzaak zou kunnen zijn dat je dan wel veel calorieën binnenkrijgt via je drankje, maar vaak niet minder gaat eten. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, leidt te veel suiker niet direct tot diabetes. Wel is het zo dat overgewicht de kans op diabetes type 2 vergroot. 

De familie Bloks eet een maand lang geen toegevoegde suikers.

Ook kan te veel suiker slecht zijn voor je tanden. Uit onderzoek[4] van RTL Nieuws blijkt dat zo’n 40.000 jonge kinderen rondlopen met een ernstig verwaarloosd gebit. Dit komt doordat ze de hele dag door veel zoetigheden eten. Ouders geven hun kinderen soms zelfs ’s avonds na het tandenpoetsen nog verschillende sapjes of lekkernijen. De bacteriën in de mond zetten die suikers om in zuur, dat gaatjes kan veroorzaken. Hoeveel suiker je binnenkrijgt zegt niet zoveel. Belangrijker is om te kijken naar hoe vaak je zoetigheden eet en drinkt: hoe vaker, hoe meer zuuraanvallen, hoe meer schade.

Omdat te veel suiker slecht is voor je gezondheid, wordt de roep om ingrijpen van de overheid groter. Zo strijden gezondheidsorganisaties, kinderartsen en wetenschappers al jarenlang voor een verbod op snoepreclames voor kinderen[5]. Ook voeren steeds meer landen een suikertaks in waardoor producten met veel suiker duurder worden. Het doel hiervan is de verkoop van deze producten verminderen. In Frankrijk, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk nam de verkoop van frisdranken af na de invoering van de suikertaks, blijkt uit onderzoek[6] van het RIVM uit 2019.

Ik vind dat Nederland ook een suikerbelasting moet invoeren.

In het kort

  • Suikers zijn koolhydraten die uit één of twee bouwstenen bestaan. Van nature vind je suikers in onder andere fruit, mais en melk, maar tegenwoordig worden aan steeds meer producten suikers toegevoegd.

  • Gemiddeld krijgen we zo’n 28 suikerklontjes per dag binnen, met name vrije suikers. Omdat producten met deze suikers weinig andere voedingstoffen bevatten, is het advies om de inname ervan te beperken.

  • Je lichaam zet suikers om in energie en je brein maakt dopamine aan. Het is een misvatting dat suiker werkt als een verslavende drug. De verhoogde dopamine-afgifte is niet specifiek voor een verslaving, maar gebeurt bij veel dingen die we als fijn ervaren, zoals seks.

  • Een slecht gebit, overgewicht en daarmee een verhoogd risico op diabetes type 2 zijn veelvoorkomende problemen van te veel suikerinname. De roep om ingrijpen van de overheid wordt daarom groter.

Geraadpleegde bronnen

    En je weet het!

    Anderen het laten weten?

    auteur

    Door Saskia Wayenberg

    Ook interessant

    om te weten