Zijn zoetstoffen onschuldig?

zoetstoffen in een drankje
Zijn zoetstoffen onschuldig?

Gepubliceerd: 5-4-2017

Laatste update: 21-03-2024

Dat te veel suiker niet goed voor je is, weet iedereen. Frisdrankfabrikanten komen daarom in de jaren 80 van de vorige eeuw met nieuwe uitvinding: light-dranken. Zonder suiker, maar met zoetstoffen die futuristische namen hebben als aspartaam, sucralose en acesulfaam-K. Wat zijn dit voor stoffen, en kunnen ze kwaad?

Redacteur: Paul Koster

Waarom willen we minder suiker eten?

Zoet eten en drinken vinden we lekker, dat krijgen we van onze geboorte af aan al mee. Moedermelk is bijvoorbeeld vrij zoet. In ons eerste jaar hebben we veel suikers nodig om te groeien. Later als we volwassen zijn, hebben we minder suiker nodig. Toch blijven we suiker lekker vinden. Daarom krijgen de meeste mensen meer suiker en dus meer calorieën binnen dan nodig is.

Wat betekent 'light'?

Veel producten hebben tegenwoordig een light-variant. Fabrikanten zorgen dan dat hun product minder calorieën heeft. Ze voegen natuurlijke of kunstmatige zoetstoffen toe in plaats van suiker. Etenswaren mogen ‘light’ heten als er 30 procent minder suiker in zit of als ze 30 procent minder calorieën leveren. Bij frisdrank mag dit alleen als er helemaal geen calorieën meer in zitten.

Er zijn binnen de Europese Unie regels over de soorten toegestane zoetstoffen. De European Food Safety Authority (EFSA) maakt die regels. Zij testen de verschillende stoffen op veiligheid en stellen vast hoeveel ervan mag worden toegevoegd aan een product. Alle stofjes die mogen worden toegevoegd aan voedingsmiddelen krijgen een code, een E-nummer.

Wanneer mag iets light heten?

Omroep MAX - Wekker wakker!, 29 juli 2015

00:00

00:00

Waarom denken veel mensen dat zoetstoffen gevaarlijk zijn?

Kunstmatige zoetstoffen lijken misschien iets van nu, maar ze bestaan al sinds de negentiende eeuw. De oudste kunstmatige zoetstof, sacharine, is in 1878 ontdekt. In de jaren 1960 en 1970 is sacharine erg populair. De stof zit dan vooral in dieetvoeding. In 1977 wil de Amerikaanse Food and Drugs Administration het gebruik van sacharine verbieden. Tijdens een onderzoek blijkt dan namelijk dat ratten die zijn gevoerd met sacharine een tumor ontwikkelen. Later komt naar buiten dat de onderzoekers een verkeerde conclusie hebben getrokken, maar het imago van sacharine is dan al beschadigd. Ook blijft het op Amerikaanse voedseletiketten tot 2000 verplicht om te waarschuwen voor de mogelijke gevaren van sacharine.

product van dr pepper

Onderzoekers van de EU bepalen van elke zoetstof een “ADI”: Aanvaardbare Dagelijkse Inname. Aan de hand van dierproeven berekenen de onderzoekers hoe veel mensen van een stof kunnen innemen zonder dat ze last krijgen van negatieve effecten. Vervolgens delen de onderzoekers de maximale veilige hoeveelheid door 100, en dat is de ADI. Zo weten we zeker dat er geen producten met te hoge doseringen van een stof in de winkel komen.

Light-frisdranken zijn enorm populair, maar tegelijkertijd zijn veel mensen bezorgd over de gezondheidsrisico’s van zoetstoffen. Ondanks al het onderzoek naar de veiligheid van zoetstoffen doen er al jarenlang horrorverhalen de rondte over de verschillende zoetmakers. De stof die het vaakst in verband wordt gebracht met kankerverwekkende eigenschappen is aspartaam.

Wat is aspartaam precies?

In 1982 gaan fabrikanten voor het eerst aspartaam als zoetstof gebruiken. Het is een alternatief voor sacharine, dat een slecht imago heeft en ook nog eens een metalige nasmaak achterlaat. Aspartaam bevat, net als sacharine, geen calorieën. En het is 200 keer zoeter dan suiker. Er is dus weinig van nodig om een drankje zoet te maken.

Aspartaam is volgens sommige foodblogs en critici erg slecht voor je. Zij zeggen dat er risico’s ontstaan wanneer je lichaam de zoetstof afbreekt. Onderzoek wijst uit dat je lichaam aspartaam afbreekt in verschillende stoffen, waaronder het giftige methanol. Maar, zegt hoogleraar voedingsleer Martijn Katan, dat gebeurt ook als je groente of fruit eet. “De hoeveelheid methanol die in je lichaam vrijkomt na het drinken van cola light, is vergelijkbaar met wat er vrijkomt nadat je een klein appeltje hebt gegeten. Je lichaam kan dat heel goed afbreken en verwerken”.

Verslaggever Daan Jansen onderzoekt wat de invloed van het drinken van light frisdranken is op het lichaam (in het bijzonder het hart) vanwege tegenstrijdige berichten hierover in de media.

Toch staan er waarschuwingen op cola light en andere frisdranken met aspartaam: ‘bevat een bron van fenylalanine’. Dit ziet er uit als een waarschuwing voor gezondheidsrisico’s. Gelukkig hoeven de meeste mensen zich hier geen zorgen over te maken, want deze waarschuwing is bedoeld voor mensen die de erfelijke stofwisselingsziekte fenylketonurie hebben. De waarschuwing op het etiket is dus eigenlijk een soort allergiewaarschuwing.

Er is in de afgelopen decennia veel onderzoek gedaan naar de mogelijke gezondheidsrisico’s van aspartaam. Steeds weer blijkt dat aspartaam niet schadelijk is. In 2005 is er één onderzoek dat iets anders vindt: een onderzoek bij ratten, uitgevoerd door het Italiaanse Ramazzini instituut. De onderzoekers van Ramazzini vinden dat de ADI van aspartaam (40 milligram per kilo lichaamsgewicht, omgerekend zo’n 13 glazen lightfrisdrank per dag) met 50% omlaag moet, want bij de door hun onderzochte ratten komt veel kanker voor. Dat onderzoek is echter al snel achterhaald. Voedseldeskundige Ralf Hartemink van de Wageningen Universiteit zegt: “Het ging in dit geval alleen maar om een soort kanker die specifiek was voor ratten.” Voor mensen zijn er dus geen bewezen gevaren.

Omdat veel mensen nog steeds bezorgd zijn over aspartaam, blijft de EU onderzoek doen naar de zoetstof. In 2011 is er een enorm onderzoek waarin 600 studies gecombineerd worden. Daarnaast heronderzoeken de wetenschappers 112 studies naar aspartaam uit de jaren tachtig. Er komen geen gevaren bovendrijven uit dit project; aspartaam is dus gewoon veilig.

vervoeren van cola

Zijn zoetstoffen onschuldig?

Te veel suiker is niet goed voor je, dat weet iedereen. Zijn zoetstoffen dan een goed alternatief? Uit onderzoeken blijkt keer op keer dat er niets aan de hand is met zoetstoffen, en dus ook niet met aspartaam. Zoetstoffen zijn misschien wel de best onderzochte stoffen die we binnenkrijgen. Zoals bij alles geldt wel: gebruik de zoetstoffen met mate. Maar, bij een normaal eetpatroon kom je nooit boven de Aanvaardbare Dagelijkse Inname Light-drankjes zijn dus een gezond alternatief voor gewone frisdrank, met veel minder suiker en veel minder calorieën.

In het kort

  • Zoetstoffen zijn een alternatief voor suiker in bijvoorbeeld frisdranken, koffie en bakproducten. De EU onderzoekt de zoetstoffen grondig voordat fabrikanten ze mogen gebruiken.

  • De ADI geeft aan hoeveel je van een bepaalde stof mag binnenkrijgen. Bij normaal gebruik van zoetstoffen kom je daar nooit aan.

  • Sommige mensen vertrouwen light-producten niet. Dat komt vooral door geruchten op internet over de gezondheidsrisico’s van aspartaam. 

  • Onlangs is de stof aspartaam opnieuw onderzocht. Er blijken dan geen risico’s aan het gebruik van de zoetstof te zitten.

En je weet het!

Anderen het laten weten?

auteur

Door Paul Koster

Ook interessant

om te weten