Hoeveel uur per week werken is ideaal?
Gepubliceerd: 11-5-2017
Laatste update: 22-05-2023
Acht uur werken, acht uur vrije tijd en acht uur nachtrust. Deze formule vormde ooit de basis van de standaard werkweek. Inmiddels is het al lang niet meer de enige optie. Een vierdaagse werkweek, parttime werken, of gewoon zelf je uren indelen: het kan allemaal. Maar hoeveel uur per week werken is nu echt ideaal?
Hoeveel uur werkten mensen vroeger?
In de negentiende eeuw zijn lange werkdagen en slechte werkomstandigheden de standaard. Maar in de loop der jaren komt daar steeds meer kritiek op, onder andere van vakbonden. Op 11 juli 1919 stemt de politiek daarom in met de achturige werkdag. De gemiddelde werknemer werkt vanaf dan zo’n 48 uur. Alleen op zondag werken de meesten niet: de zevende dag is – vanzelfsprekend in die tijd – bestemd om naar de kerk te gaan.
Ook met deze 48-urige werkweek is lang niet iedereen blij. In navolging van de Verenigde Staten, waar een vergelijkbare wet al in de jaren vijftig wordt ingevoerd, gaat ook de Nederlandse regering overstag. In 1960 komt er een vijfdaagse werkweek. Werknemers krijgen ineens zeeën van tijd. De vrije zaterdag betekent voor velen dat het weekend ineens gebruikt kan worden voor meerdaagse uitstapjes. De recreatie in Nederland neemt flink toe. Door de stijgende welvaart hebben werknemers bovendien meer te besteden. Hierin ligt ook het voordeel voor de werkgevers: meer vrije tijd betekent meer tijd om geld uit te geven. Autofabrikant Henry Ford redeneert dat zijn werknemers pas een auto zullen kopen als zij ook tijd hebben om er gebruik van te maken.
In het journaal wordt teruggeblikt op vijftig jaar lang een vijfdaagse werkweek.
Werken we tegenwoordig steeds minder?
Hoewel acht uur werken op een dag nog steeds heel normaal is, is er de afgelopen decennia veel veranderd. We werken een stuk minder dan vroeger: gemiddeld zo’n 32 uur per week. Bovendien kunnen werkweken vaak flexibeler worden ingedeeld. Zo komt de werkweek van 36 uur vaker voor. Zo’n werkweek biedt, naast de extra vrije tijd, ook meer mogelijkheden om flexibel het aantal uren over de week te verdelen. Je kan in overleg met je baas vaak kiezen voor een indeling die past bij je voorkeur.
Pleidooi voor de driedaagse werkweek
TROS - Nieuwsshow, 28 juni 2014
00:00
00:00
Sommige experts zien de werkweken het liefst nog korter, omdat je dan productiever en gelukkiger zou zijn. In Zweden zijn al experimenten met werkdagen van zes uur. In een verpleeghuis werkten verzorgers bijvoorbeeld twee uur minder op een dag, maar kregen ze wel betaald voor acht uur. Ze waren minder gestrest, minder vaak ziek, productiever en over het algemeen gelukkiger. Ook de bejaarden hadden er baat bij: het aantal sociale activiteiten nam enorm toe en er werd uitgebreid gezongen, gewandeld en gegymd. Toch werd de proef als mislukking beschouwd. Reden: het was te duur. Aan gelukkige werknemers hangt een prijskaartje. Bovendien kan de werkdruk ook juist toenemen als je hetzelfde moet doen in minder tijd.
Linda vult zelf haar rooster in. Hierdoor kan zij werk en privé beter combineren.
Enkele bedrijven laten hun werknemers helemaal vrij in het indelen van hun werkuren. Netflix controleert werknemers bijvoorbeeld niet op het aantal uren dat zij werken. Ook mogen zij een onbeperkt aantal vakantiedagen opnemen – mits zij dat verantwoord doen. Want: als je veel vrijheid krijgt, moet je daar wel goed mee omgaan.
Zonder baas is het vanzelfsprekend dat je zelf je uren bepaalt. Als zelfstandige zonder personeel (zzp’er) ben je vaak niet gebonden aan een vaste tijdsindeling. Het aantal arbeidsuren is meestal afhankelijk van je opdrachten. Daardoor werk je vaak de ene week meer dan de andere. Die flexibiliteit klinkt lekker, maar brengt ook onzekerheid met zich mee. Wisselende uren en een onzeker inkomen zijn niet voor iedereen weggelegd.
De werkzaamheden van zzp'ers zijn regelmatig niet plaats- of tijdgebonden. Zij werken vaak in openbare locaties, zoals hier in een verzamelgebouw in Amsterdam.
Waarom werken zoveel Nederlandse vrouwen parttime?
Bijna de helft van de werkende Nederlanders werkt deeltijd, dus minder dan 35 uur per week. Daarmee verschilt ons land enorm van andere EU-landen, waar veel minder werkenden een deeltijdbaan hebben. Vooral onder Nederlandse vrouwen is het aandeel parttimers groot.
Vaak gaan vrouwen minder werken wanneer zij kinderen krijgen. Financieel gezien is voltijd blijven werken lang niet altijd aantrekkelijk: de kosten van de kinderopvang drukken zwaar op de financiën. Parttime werken is daarom ook vaak een kwestie van rekenwerk aan de keukentafel. Daarnaast spelen culturele factoren een rol. Van vrouwen wordt van oudsher verwacht dat ze voor de kinderen en het huishouden zorgen. Ondanks de lange strijd voor vrouwenemancipatie zijn deze stereotypes niet van de een op de andere dag verdwenen. Meer over de redenen dat vrouwen in Nederland vaker parttime werken en mannen vaker fulltime, zie je in deze story over deeltijdwerk.
“Ik denk niet een man vaak gevraagd wordt van: ‘Goh, je hebt kinderen. Hoe regel je dat?’ Ik heb de vraag talloze keren gehad.”
Vrouwen blijven daardoor afhankelijker van mannen en bouwen minder pensioen op. Ook kan parttime werken een burn-out in de hand werken, bijvoorbeeld omdat je evenveel moet doen in dezelfde tijd en daarnaast ook voor het huishouden zorgt. Bovendien belanden vrouwen minder vaak in topfuncties, hoewel ze gemiddeld gezien hoger opgeleid zijn. Dit kan komen doordat voor de thuisblijvende ouder het krijgen van een kind vaak een onderbreking van de carrière is. Overigens willen jonge vaders steeds vaker een vrije dag om voor de kinderen te zorgen. Het aantal mannen in een deeltijdfunctie groeit dan ook.
Hoe ziet de ideale werkweek er nu en in de toekomst uit?
Welke van deze opties is de beste? Eigenlijk is dat niet te zeggen. De ideale werkweek en een ideaal aantal werkuren is voor iedereen verschillend. Het soort functie, het vakgebied en persoonlijke omstandigheden en behoeftes bepalen wat het beste past bij een individu. Wel zien we dat de werkweek steeds flexibeler wordt. In de toekomst kan de gemiddelde werkweek er weer totaal anders uitzien. Door automatisering en robotisering neemt het aantal beschikbare banen af. Wie weet zal de werkweek dan bestaan uit een enkele dag per week werken, terwijl robots de rest doen.
Door de toenemende automatisering en robotisering neemt het aantal banen af. Hoeven we dan nog wel te werken? Hele uitzending zien? Kijk op NPO Start.
In het kort
Aan het begin van de twintigste eeuw zijn lange dagen de standaard, maar door de achturige werkdag (1919) en de vrije zaterdag (1960) wordt de werkweek flink ingekort.
We hebben geleidelijk kortere en flexibelere werkweken gekregen: vaak goed voor de productiviteit, maar het kan ook voor onzekerheid en kosten zorgen.
Veel Nederlandse vrouwen gaan deeltijd werken vanwege hoge kinderopvangkosten en culturele verwachtingen.
De ideale werkweek verschilt per persoon. Wel zien we als trend dat de werkweek steeds flexibeler wordt.