Wat is ADHD?

springende kinderen
Wat is ADHD?

Gepubliceerd: 18-10-2017

Laatste update: 13-10-2023

Ongeveer 4 procent van de Nederlandse kinderen heeft ADHD. Bij mensen met ADHD werkt het brein anders dan bij de meeste mensen. Wat zijn de kenmerken van ADHD? Komt het alleen voor bij kinderen? En welke behandelingen bestaan ervoor?

Redacteur: Saskia Wayenberg

Welke vormen van ADHD zijn er?

Er zijn drie verschillende vormen van ADHD. ADHD zonder hyperactiviteit heet ADHD-I (ook bekend als ADD). Mensen met dit type ADHD zijn dromerig, chaotisch en hebben een korte concentratieboog. Daarnaast is er ADHD-H. Mensen met dit type ADHD zijn impulsief en hyperactief. ADHD-C is een combinatie van de twee andere types en komt het meest voor.

De afkorting ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Vertaald naar het Nederlands is dat "aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit". ADHD is grotendeels (77%) erfelijk bepaald. Het zit dus vaak in de familie. Dat betekent niet dat kinderen van iemand met ADHD altijd zelf ADHD krijgen. Je omgeving kan de aanleg versterken of juist verzwakken. 

ADHD bestaat al eeuwenlang. In de Oudheid schrijft Hippocrates bijvoorbeeld over mensen met 'een verminderde vasthoudendheid omdat de ziel snel overgaat naar de volgende indruk’.

kind speelt met autootje op de bank

Wat zijn de kenmerken van ADHD?

ADHD ziet er niet bij iedereen hetzelfde uit. De symptomen hangen sterk af van het type ADHD dat iemand heeft. De volgende kenmerken horen dus allemaal bij ADHD, maar dat betekent niet dat iemand met ADHD ze allemaal heeft.

Mensen met ADHD: 

- Hebben moeite met concentratie en zijn snel afgeleid.
- Kunnen zich ondanks helemaal verliezen in onderwerpen waar ze gepassioneerd over zijn. 
- Zijn vaak onrustig. Stil zitten is moeilijk. 
- Zijn vaak enthousiast.
- Zijn afwezig of dromerig
- Missen een ‘remfunctie’ en zijn daarom impulsief.
- Zijn erg gevoelig en hebben daarom veel begrip voor emoties van anderen.
- Hebben moeite met plannen en zijn chaotisch.
- Zijn vaak creatief.
- Hebben moeite met het reguleren van hun emoties en raken snel overweldigd.

"Het filter beschermt de processor." De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.

Komt ADHD alleen voor bij kinderen?

Ook volwassenen kunnen ADHD hebben. Ongeveer de helft van de kinderen groeit over hun ADHD-symptomen heen. De andere helft blijft dus altijd last houden van de stoornis. Volwassenen met ADHD leren hun lichamelijke hyperactiviteit vaak beter onder controle te houden, maar hebben nog veel last van een rusteloos gevoel in hun hoofd.

De diagnose ADHD komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Dat betekent niet dat jongens vaker aanleg hebben. Meisjes zijn vaak beter in het camoufleren van de symptomen, waardoor ADHD bij hen onopgemerkt blijft.

Sommige mensen komen er pas op latere leeftijd achter dat ze ADHD hebben. Dat gebeurt bijvoorbeeld nadat één van hun kinderen is gediagnosticeerd, of wanneer ze merken dat ze tegen problemen aanlopen in hun dagelijks leven. Jarenlang lopen zij met onverklaarbare klachten, tot de diagnose eindelijk is gesteld.

Vaak zijn volwassenen blij met een diagnose op latere leeftijd. Zonder diagnose is er namelijk geen hulp. Mensen met ADHD die nooit hebben geleerd hoe ze met hun symptomen om moeten gaan, presteren vaak onder hun kunnen. Dat zorgt voor een slecht zelfbeeld en faalangst.

Net zoveel ouderen als jongeren hebben ADHD, vaak zonder dat ze het zelf weten. Jarenlang lopen zij met onverklaarbare klachten, tot de diagnose wordt gesteld. 

De laatste jaren is er een enorme stijging in het aantal mensen waarbij ADHD vastgesteld is. Het is niet duidelijk of die stijging komt doordat meer mensen daadwerkelijk ADHD hebben of doordat jaren geleden veel gevallen met ADHD niet zijn erkend.

Waarom krijgen vrouwen vaak pas laat de diagnose ADHD?

Naar schatting krijgt zo’n 30 tot 50 procent van de meisjes met ADHD geen diagnose of pas op late leeftijd. Dit heeft onder andere te maken met dat onderzoek in het verleden vooral gericht was op jongens en mannen. Op meisjes en vrouwen werd tot voor kort weinig onderzoek gedaan, omdat onderzoekers er vanuit gingen dat de maandelijkse cyclus of hormoonschommelingen de onderzoeksresultaten zouden beïnvloeden.

Vaak denken mensen dat iemand met ADHD opstandig is en soms zelfs agressief. Dit geldt vaak voor jongens, maar meisjes zijn meestal dromerig en besluiteloos. Het gedrag van jongens vindt de omgeving sneller vervelend waardoor men eerder hulp zoekt. Hierdoor worden jongens sneller gediagnostiseerd.

En als een meisje wel druk is komt het alsnog anders tot uiting. Vaak kletsen ze veel en praten ze voor hun beurt. Vooroordelen zorgen ervoor dat we ADHD hierbij niet snel herkennen. We vinden het namelijk normaal dat meisjes van kletsen houden. Ook hierdoor wordt er minder snel aan de bel getrokken.

Verder leren meisjes al op jonge leeftijd om zich aan te passen aan wat er van hen verwacht wordt. Als meisje leer je dat je niet zo mag opvallen. Als je ander gedrag vertoont, leer je jezelf manieren aan om dit te verbergen. Ook hierdoor is het voor de omgeving moeilijker om de eventuele aanwezigheid van ADHD te herkennen.

Omdat mensen de klachten bij vrouwen vaak eerder zien als een karaktereigenschap wordt de diagnose ADHD bij vrouwen minder snel gesteld. Vrouwen voelen zich hierdoor vaak onbegrepen, uitgeput en gefrustreerd. Ze moeten veel harder werken dan mensen zonder ADHD. Hierdoor kunnen ze opgebrand raken en vaker last hebben van een depressie of burn-out.

Welke behandelingen zijn er voor ADHD?

Als je ADHD hebt kun je gedragstherapie volgen. Je leert dan hoe je kunt omgaan met de obstakels die ADHD kan opleveren in je dagelijks leven, en de therapeut probeert je slechte zelfbeeld te veranderen.

Ook bestaan er ADHD-medicijnen. Voor veel mensen met ADHD zorgt die medicatie voor meer rust en overzicht in hun hoofd. Er zijn veel verschillende soorten medicatie. De bekendste is Ritalin, maar andere medicijnen als Concerta, Medikinet en Equasym kunnen ook helpen. Een arts moet samen met de patiënt goed kijken welk medicijn het beste past, en hoe groot de dosering moet zijn.

"Je merkt op de polikliniek hoe blij mensen zijn met medicatie."

In de afgelopen tien jaar is het gebruik van ADHD-medicatie verviervoudigd. In Nederland slikken op dit moment ruim 250 duizend mensen de pillen. Daarom is over het gebruik van ADHD-medicijnen de laatste jaren veel discussie ontstaan. Sommige mensen vinden dat de pillen bepaalde kenmerken van hun persoonlijkheid laten verdwijnen. Zij zien het pilletje als een goedkope en snelle oplossing voor een probleem dat veel ingewikkelder is. Het is daarom vaak goed om niet alleen maar medicijnen te slikken, maar om dat in combinatie met gedragstherapie te doen.

In het kort

  • De afkorting ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. ADHD is grotendeels erfelijk bepaald. Het zit dus vaak in de familie. 

  • Mensen met ADHD vinden het vaak lastig om gestructureerd en geconcentreerd te werken. Ook zijn ze vaak onrustig. Daarnaast zijn ze vaak creatief, enthousiast en gevoelig.

  • ADHD komt niet alleen voor bij kinderen. Ongeveer de helft van de kinderen groeit over de ADHD-symptomen heen. En je kunt ook op latere leeftijd nog de diagnose ADHD krijgen. 

  • We kunnen symptomen van ADHD behandelen met gedragstherapie en/of medicijnen. Tijdens de gedragstherapie leer je om te gaan met ADHD en de medicijnen kunnen je symptomen afzwakken.

  • De diagnose ADHD komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Dat betekent niet dat jongens vaker aanleg hebben. Meisjes zijn vaak beter in het camoufleren van de symptomen, waardoor ADHD bij hen onopgemerkt blijft.

En je weet het!

Anderen het laten weten?

auteur

Door Saskia Wayenberg

Ook interessant

om te weten