Hoe werd boekhandel Amazon een techgigant?
Gepubliceerd: 23-11-2017
Laatste update: 21-07-2021
Amazon is een van de oudste en grootste webwinkels van de wereld. Elke dag stuurt het bedrijf miljoenen pakketten de wereld rond. Waar is het allemaal begonnen? Hoe is het bedrijf uitgegroeid van online boekenwinkel tot techreus? En waarom is Amazon omstreden?
Redacteur: Sjoerd Huismans
Hoe begint Amazon?
Amazon-oprichter Jeff Bezos werkt begin jaren negentig op Wall Street, het financiële centrum van New York. Hij voorziet een grootse toekomst voor het internet en denkt spijt te krijgen als hij daar niet induikt. Na het lezen van een rapport dat voorspelt dat de koop en verkoop van producten op het internet sterk zal toenemen, besluit hij online boeken te verkopen: er is veel vraag naar, ze zijn relatief goedkoop in te kopen en er zijn enorm veel titels beschikbaar – ideaal voor het internet dat geen gebrek aan ruimte kent. Vanaf juli 1995 is de site Amazon.com online, gerund vanuit de garage van Bezos’ huis.
Die naam is overigens niet de eerste optie van Bezos. Oorspronkelijk registreert hij zijn bedrijf als ‘Cadabra’, maar komt daarop terug als zijn advocaat de naam aan de telefoon verstaat als ‘cadaver’ (kadaver). Daarop verandert hij de naam in ‘Relentless’ (meedogenloos), maar ook dat woord roept verkeerde associaties op. Na het woordenboek te hebben doorgebladerd gaat Bezos uiteindelijk voor ‘Amazon’. Het klinkt volgens de oprichter "exotisch en anders" en verwijst naar de grootste rivier ter wereld (de Amazone). Toepasselijk, want van zijn webwinkel wil Bezos het grootste bedrijf ter wereld maken.
Jeff Bezos
Amazon-oprichter en CEO Jeff Bezos is een van de rijkste mensen ter wereld. Hij staat bekend als een veeleisende baas die opvliegend en sarcastisch kan reageren als iets hem niet bevalt. Naast Amazon heeft Bezos ook andere bedrijven in handen, zoals het commerciële ruimtevaartbedrijf Blue Origin en de Amerikaanse krant The Washington Post.
Naast bijna alle producten denkbaar, kunnen Amerikanen tegenwoordig bij Amazon ook terecht voor krediet, drones en biologische producten. Wat betekent dat voor andere bedrijven en gemeenschappen?
Wat doet Amazon eigenlijk?
Al snel doet Amazon een stuk meer dan boeken verkopen. Eind jaren negentig kan je ook films, games, elektronica, software, speelgoed en nog veel meer bestellen bij het bedrijf. Tegenwoordig zijn er zo’n 400 miljoen verschillende producten in de webwinkel te vinden. Daarnaast biedt Amazon nu nog meer diensten aan, zoals: videostreamingsdienst Amazon Prime Video, digitale persoonlijke assistent Amazon Echo, e-bookwinkel Kindle en filmmaatschappij Amazon Studios. Het bedrijf wil uiteindelijk zelfs pakketjes laten bezorgen door middel van drones met de dienst Prime Air. Amazon is dus uitgegroeid tot veel meer dan een webshop. Vaak wordt het bedrijf in één adem genoemd met andere grote technologiebedrijven, en niet zozeer meer als winkel.
Als Amazon zijn webwinkel begin deze eeuw steeds verder perfectioneert, ontstaat gaandeweg het besef dat het bedrijf op een technologiegoudmijn zit. De computersystemen waarop de webwinkel draait, zijn zo goed geworden dat Amazon op het idee komt de systemen zelf te gaan verkopen. Je kunt dan denken aan systemen voor opslag, data-analyse en netwerken. Op die manier is Amazon marktleider in ‘cloud computing’ geworden: het aanbieden van computersystemen via het internet oftewel ‘in de cloud’.
Ook door overnames groeit het bedrijf. Zo koopt Amazon in 2017 de Amerikaanse supermarktketen Whole Foods voor een recordbedrag van 13 miljard dollar. Flops kent Amazon ook: zo lanceert het bedrijf in 2014 de Fire Phone, die moet gaan concurreren met Android-telefoons en Apple’s iPhone. Het wordt een totale mislukking. Amazon lijdt 170 miljoen dollar verlies op de telefoon die al na een jaar uit de handel wordt gehaald. Ook boodschappendienst Amazon Fresh is nog geen succes en in veel gebieden inmiddels gestopt.
In 2020 komt webwinkelgigant Amazon ook naar Nederland, wat voor gevolgen heeft dat?
Verder richtte Jeff Bezos in 2000 het commerciële ruimtevaartbedrijf Blue Origin op. Het bedrijf richt zich op ruimtetoerisme en innovaties voor commerciële en wetenschappelijke ruimtevaart. Bezos hoopt hiermee de ruimtevaart in de toekomst betaalbaar te maken. Op dinsdag 20 juli 2021 is de raket New Shepard van Blue Origin vanuit Texas de ruimte in gegaan. Zo’n 11 minuten later landden de vier crewleden in hun ruimtecapsule weer op aarde. Aan boord was ook de 18-jarige Nederlander Oliver Daemen.
Waarom is Amazon omstreden?
Amazon komt geregeld in het nieuws vanwege de grote macht van het bedrijf en slechte werkomstandigheden in distributiecentra. Zo komen er regelmatig verhalen naar boven over de loodzware omstandigheden waarin werknemers moeten werken. Uit een documentaire van de zender CNBC blijkt bijvoorbeeld dat Amerikaanse werknemers continu in de gaten worden gehouden. Werknemers noemen het werktempo meedogenloos. Op elke seconde dat ze niet werken, maar bijvoorbeeld op de wc zaten, worden ze afgerekend. Bij Duitse en Britse distributiecentra zijn vergelijkbare misstanden onthuld. Geregeld komen Amazon-werknemers daarom in opstand.
Ook is er - net als bij de andere techreuzen - kritiek op de grote macht van Amazon. In veel markten is het bedrijf simpelweg zo groot dat 'disruptie' ontstaat: letterlijk het uiteenscheuren van een markt. Zo is de enorme populariteit van de Kindle en e-books van Amazon dodelijk voor het sympathieke boekwinkeltje op de hoek, dat onmogelijk voor dezelfde lage prijs zijn boeken kan verkopen.
Inmiddels behoort het bedrijf zelfs tot de vijf grootste techreuzen ter wereld. Politici in Europa en ook in de Verenigde Staten zien steeds meer de schaduwkanten van deze macht en willen die inperken . Bijvoorbeeld door bedrijven op te splitsen en zo hun monopoliepositie te breken.
In het kort
Amazon-oprichter Jeff Bezos verwacht in 1995 een grote toekomst voor online winkelen. De keus valt in eerste instantie op boeken.
Al snel breidt Amazon zijn catalogus uit en gaat het bedrijf zich op nieuwe diensten richten, met onder andere een filmmaatschappij en cloud computing.
Amazon is een berucht bedrijf wat betreft arbeidsomstandigheden en ook de grote macht van de techreus gaat gepaard met kritiek.
