Wat maakt 'Bohemian Rhapsody' van Queen zo bijzonder?
Gepubliceerd: 18-12-2017
Laatste update: 09-08-2022
In de tijd van The Beatles hadden versterkers zo weinig power dat ze de gillende meiden amper overstemden. Een paar jaar later lukte het de rockgoden van Led Zeppelin wel om hun muziek naar sporthal en stadion te vertalen. Als je de laatste persoon op de allerlaatste rij nog wist te bereiken, kwamen de mensen zeker terug. Een les die de Britse band Queen goed in de oren had geknoopt. Wat maakte Queen tot een stadionact? En waarom staat hun hit 'Bohemian Rhapsody' altijd bovenaan in de 'beste ooit'-lijstjes?
Redacteur: Robert Lagendijk
Wat is Queen?
Queen is een Britse viermansband. Zoals zo vaak met bandjes leren de bandleden elkaar via via kennen. In het geval van Queen is dat op en rond de universiteitscomplexen van Londen. In 1971 is de band compleet: gitarist Brian May, zanger Freddie Mercury, drummer Roger Taylor en bassist John Deacon. De vier repeteren eindeloos waardoor Queen klinkt als een afgetrainde machine. Onder muziekliefhebbers doen geruchten de ronde dat Queen zelfs al een meerjarenplan heeft dat naar eeuwige roem moet leiden, terwijl niemand een noot gehoord heeft.
Het berekenende en de enorme ambitie maakt Queen niet geliefd bij de Britse muziekpers. Evengoed groeit de band in twintig jaar tijd uit van een intellectuele rockband tot de grootste stadionact van zijn generatie. De grootse en vaak bombastische arrangementen doorspekt de band met strak getimede harmonieën en catchy mantra's als 'we will rock you' en 'radio gaga'.
Van links naar rechts: John Deacon, Freddie Mercury, Brian May en Roger Taylor.
De muziek wordt met name door zanger Mercury passend vertaald naar de bühne: spraakmakende kostuums en dito hoofddeksels moeten vanaf de laatste rij te zien zijn. Het grote gebaar wordt daarbij niet geschuwd. Queen is muzikaal veelzijdig, mede omdat alle bandleden nummers schrijven. Alle vier hebben nummer één-hits op hun naam en de meeste albums bevatten nummers van alle leden. Queen blijft bij elkaar tot Mercury in 1991 overlijdt aan de gevolgen van aids, een dag nadat hij wereldkundig maakte besmet te zijn met het hiv-virus.
Radiomaker en televisiepresentator Frits Spits legt uit wat Queen bijzonder maakt.
Wie is Farrokh Bulsara?
Farrokh Bulsara is de naam die eigenlijk in het paspoort van Queen-zanger Freddie Mercury staat. Bulsara werd geboren op Zanzibar en groeide op in India, waar zijn vader werkte voor de Britse koloniale overheid. Op zijn zeventiende verhuist het gezin naar Engeland en gaat Bulsara naar de kunstacademie. Hij leert zichzelf pianospelen – Bulsara is een fan van componist Chopin – en studeert af in design. Voor de lol zingt hij in verschillende bandjes.
Zodra hij de zanger van Queen is, wordt het menens. Hij verandert zijn naam in Freddie Mercury nadat hij de tekst schrijft voor het nummer 'My Fairy King' op het eerste album van Queen, waarin hij zingt over mother Mercury. De vier repeteren veel en uiteindelijk komt Mercury's opleiding in ontwerp ook nog van pas. Hij ontwerpt het bijna koninklijke logo van een Q met daaromheen alle sterrenbeelden van de bandleden: twee leeuwen, een kreeft en een maagd.
Het koninklijke logo van Queen.
Ook over kleding heeft hij een mening. Hij ontwerpt zijn eigen kostuums en laat zich hiervoor beïnvloeden door Vaslav Nijinsky van het fameuze Russische balletgezelschap Ballets Russes. Wat hem bijzonder maakt als zanger, is dat hij een stembereik heeft van vier octaven, wat uitzonderlijk is voor een man.
Freddie Mercury (1975).
Aanvankelijk heeft Mercury een relatie met een vrouw, maar al snel wordt duidelijk dat hij biseksueel is, hoewel hij dat zelf blijft ontkennen. Pas aan het eind van de jaren zeventig verruilt hij zijn balletpak en kimono's voor een leren broek en een enorme hoefijzersnor. Deze coming out kost de band in veel landen een groot deel van hun fanschare. In Zuid-Amerika wordt de band juist omarmd, daar wordt een dergelijke snor als macho gezien. Mercury schrijft door de jaren heen grote hits als 'Crazy Little Thing Called Love', 'We Are The Champions', 'Under Pressure', 'One Vision' en 'Somebody To Love'. En natuurlijk in 1975 'Bohemian Rhapsody'.
In de jaren tachtig leidt Mercury een buitensporig leven en gaat hij van het ene extravagante feest naar het andere. Seks, drugs en rock 'n' roll. Verhalen over 'dwergen met schalen vol cocaïne' doen de ronde. De band doet het steeds rustiger aan en Mercury lijkt steeds meer tijd in een solocarrière te steken. Queen treedt niet meer op. Mercury zegt in 1987 dat de band te oud is om nog te toeren. “Wie zit nog te wachten op oude mannen die optreden voor een relatief jong publiek?” Op 23 november 1991 kondigt hij aan hiv-positief getest te zijn. Een dag later wordt zijn dood bekendgemaakt.
Mart Smeets brengt het nieuws dat de zanger van Queen is overleden.
Was het logisch dat ‘Bohemian Rhapsody’ een hit werd?
Nee, niet echt. ‘Bohemian Rhapsody’ duurt maar liefst 5.57". Het is het een-na-laatste nummer van kant B van het album A Night At The Opera uit 1975. De intro bestaat uit meerstemmige zang en piano. Pas na 1.20" vallen de drums in en wordt het nummer een ballade. Vervolgens komt er een stuk opera, gevolgd door een stuk hardrock, waarna het nummer eindigt met een coda. Niet echt het format dat gebruikt wordt om hits te schrijven. Door deze wisselende opzet kun je eigenlijk spreken van een suite. ‘Bohemian Rhapsody’ valt eigenlijk binnen het genre progrock (progressieve rock) dat populair was onder de intellectuele jeugd in de jaren zeventig, maar niet bij het grote publiek. Wonderwel bereikt het nummer in veel landen, waaronder Nederland, de eerste plaats van de hitparade.
Freddie Mercury (1984).
Een oud-bandlid van Mercury vertelt dat de zanger al sinds eind jaren zestig puzzelde om de verschillende delen van het nummer met elkaar te verweven. Mercury zelf vertelt later dat ‘Bohemian Rhapsody’ het resultaat is van het aaneenplakken van drie overblijvertjes die hij op de plank heeft liggen. Het nummer wordt uiteindelijk in drie weken opgenomen. Mercury, May en Taylor zingen hun partijen soms twaalf uur achtereen zonder te stoppen. Er wordt met de meest hoogwaardige apparatuur gewerkt en toch moeten de technici de opnameband geregeld opknippen en plakken omdat Queen de grenzen van het mogelijke blijft oprekken en steeds meer de eigen stemmen over elkaar heen wil opnemen. Op sommige stukken in het nummer is 180 keer op hetzelfde stukje tape opgenomen. Dat maakt ook dat het nummer bij optredens moeilijk live te spelen is. Als bij optredens het opera-gedeelte aanbreekt, wordt een tape ingestart en gaan de lichten op het podium uit. De pers spreekt hier schande van. Ter promotie van het liedje neemt de band een promotiefilmpje op. Het is de eerste videoclip die met een videocamera wordt opgenomen en is lange tijd ook de langste clip. Hij werd in vier uur tijd opgenomen en kostte 4500 Britse pond.
Studenten van de Popacademie doen een poging 'Bohemian Rhapsody' op te nemen.
Platenmaatschappij EMI besluit het nummer niet als single uit te brengen. Te lang voor de radio, is het oordeel. De band weigert het liedje in te korten tot de gangbare drie minuten. Freddie Mercury speelt zijn vriend Kenny Everett, een radio-dj, een exemplaar door met de opmerking dat het niet op de radio gedraaid mag worden. Maar Everett laat wel stukjes horen. Luisteraars bellen vervolgens met het verzoek het hele nummer te draaien. In twee dagen tijd draait Everett ‘Bohemian Rhapsody’ veertien maal, waarna EMI besluit het nummer tóch als single uit te brengen.
'Bohemian Rhapsody' staat in 2016 voor de dertiende keer op 1 in de Top2000.
Waarom was het optreden in Wembley ter gelegenheid van Live Aid zo belangrijk?
Queen krijgt het moeilijk aan het eind van de jaren zeventig. Punk en new wave zorgen ervoor dat de band als een ouwelullenband wordt gezien. Als de band vervolgens ook nog besluit op te treden in het foute Sun City in Zuid-Afrika is het helemaal gedaan met de goede naam. Maar wanneer Queen in 1985 het podium van het Wembley-stadion in Londen betreedt ter gelegenheid van het goededoelenfestival Live Aid, kan niemand voorspellen hoe de 72.000 aanwezigen op de afgeschreven rockers reageren. Mercury zet 'Bohemian Rhapsody’ in en alle kelen zingen mee. Queen – of in ieder geval ‘Bohemian Rhapsody’, blijkt tot ieders verrassing in het collectieve geheugen van de Britten te zitten. Het eenentwintig minuten durende concert is fenomenaal en Mercury toont zich een ware volksmenner. Het optreden wordt jaren later uitgeroepen tot de beste rockshow ooit.
Waylon zingt 'Somebody To Love'.
Live Aid in het Wembley-stadion (1985).
Hoe herken je een liedje van Queen?
Het geluid van Queen is door de jaren heen flink veranderd. De eerste jaren leunt de band nog sterk op het geluid van de grote rockbands uit de jaren zestig. Tot aan de jaren tachtig schrijft de band met grote letters op de hoezen van hun platen dat de muziek zonder het gebruik van synthesizers tot stand komt. Met het album The Game komt daar verandering in, en gebruikt ook Queen voortaan synthesizers. De muziek wordt moderner en Queen maakt steeds vaker exotische uitstapjes. Toch blijft de muziek van Queen uit duizenden herkenbaar. Dat komt allereerst door de herkenbare stem van Mercury en de even unieke cocktail van stemmen in de harmonieën. Ook het gitaargeluid van May, die zijn eigen Red Special-gitaren bouwt, blijft uniek en daardoor herkenbaar.
Brian May met zijn Red Special-gitaar (2010).
Maar er is meer. Want hoewel de klassieke invloeden in de jaren tachtig plaatsmaken voor eenvoudige dansritmes, blijft de muziek altijd pompeus en theatraal. Die stadionrock in combinatie met eenvoudige teksten die prima meegescandeerd kunnen worden, maakt dat de muziek van Queen altijd een gevoel van saamhorigheid ademt. Al luister je in je eentje naar Queen, je bent voor je gevoel altijd samen. Zelfs als je het kleinste liedje hoort.
Pianist Jan Vayne laat horen hoe Queen is beïnvloed door klassieke muziek.
Tijdens de slotceremonie van de Olympische Spelen in Londen zingt het publiek luidkeels mee met Freddie Mercury op een beeldscherm (2012).
Was Queen meer dan Freddie Mercury?
Jazeker. Zonder de introverte John Deacon geen 'Another One Bites The Dust'. Zonder rock-drummer Roger Taylor geen 'Radio Gaga' en zonder Brian May geen 'Save Me'. Alle bandleden schrijven nummers en de grootste hits van de band worden wonderlijk genoeg geschreven door de onopvallende bassist Deacon. Want naast "Another One Bites the Dust" komen ook "I Want to Break Free’ en ‘You're My Best Friend’ uit zijn koker. Deacon is overigens de enige die niet echt goed zingt. Dit tot zijn verdriet omdat hij (naar eigen zeggen) anders een betere liedjesschrijver zou zijn.
Popjournaliste Lesley-Ann Jones over de biografie 'Freddie Mercury: The Definitive Biography'.
Was er nog een leven na Queen?
Mercury overlijdt in 1991 en daarmee houdt Queen op te bestaan. John Deacon leidt vervolgens een teruggetrokken bestaan. May en Taylor blijven de spotlights opzoeken. Van 2005 tot 2008 doen ze dit met de Britse zanger Paul Rodgers onder de naam Queen + Paul Rodgers. Er verschijnt zelfs een album onder die naam. In 2014 verschijnt Queen Forever, met onuitgebracht materiaal waaronder het duet van Freddie Mercury en de in 2009 overleden Amerikaanse zanger Michael Jackson. De laatste jaren treedt de Amerikaanse singer-songwriter Adam Lambert veelvuldig op als zanger bij Queen.
Radio- en televisiemaker Erik de Zwart kondigt 'The Show Must Go On' aan.
In het kort
Queen is een Britse, veelzijdige band die actief is tussen 1971 en 1991. Alle bandleden schreven liedjes.
Hun hit 'Bohemian Rhapsody' eindigt vaak op de eerste plaats in de Top 2000.
De liedjes van het theatrale Queen worden gekenmerkt door een soort saamhorigheidsgevoel. Dat maakte Queen-concerten tot speciale evenementen.
Queen treedt in 1985 op tijdens het Live Aid-gala in het Wembley Stadium. Dit korte optreden is uitgeroepen tot de beste rockshow ooit en zorgde ervoor dat Queen een tweede leven kreeg.
Zanger Freddie Mercury overlijdt aan een longontsteking ten gevolge van aids.
