De moderne wereld wordt gecentraliseerd vormgegeven. Geld wordt bijvoorbeeld via een bank geregeld, post via sorteercentra en zelfs het internet werkt via centrale servers en providers. Een nieuwe stroming wil de uitwisseling van data juist compleet decentraliseren met extra nadruk op veiligheid en privacy zonder dat hier tussenpersonen voor nodig zijn. Blockchain is de software die dit mogelijk maakt. Met blockchain vindt gegevensuitwisseling niet plaats via een centrale server, maar via een decentraal netwerk van computers. Niemand in dit netwerk staat bovenaan. Iedereen is gelijk aan elkaar en elke computer helpt om te controleren of de gemaakte uitwisselingen kloppen. Er is dus geen fraude of vervalsing mogelijk en niemand hoeft dat te controleren. Hierdoor is de technologie betrouwbaar en geschikt voor het uitwisselen van cryptovaluta zoals bitcoin en talloze andere toepassingen.

Blockchain werkt via een grootboek: een decentrale, chronologische boekhouding waarin alle transacties worden bijgehouden. Dit register bestaat niet op één centrale plek, maar wordt door alle deelnemers gedeeld. Elke keer als er gegevens worden uitgewisseld wordt er een nieuwe regel aan dit grootboek toegevoegd. Zo worden bijvoorbeeld alle bitcointransacties bijgehouden in een grootboek dat wordt gedeeld door alle mensen die deze elektronische munt bezitten. Zo'n grootboek wordt opgebouwd uit blocks waar delen van de transacties in staan. Elk block heeft een verwijzing naar het vorige block om de chronologie te bewaren. Hierdoor ontstaat een ketting aan blocks: blockchain.

Gegevens die worden uitgewisseld via blockchain krijgen een unieke ‘hashcode’, een soort digitale vingerafdruk. Hierdoor kan gecontroleerd worden of de gegevens later niet zijn aangepast, zonder de gegevens zelf in te zien. In tegenstelling tot encryptie kan een hashcode niet teruggebracht worden tot de originele gegevens en staan deze codes dus compleet veilig in het gedeelde grootboek.

Blockchain is de onderliggende technologie die het vertrouwelijk uitwisselen van data mogelijk maakt. De toepassingen ervan zijn oneindig. De bekendste toepassing is de verhandeling van crypto. Dit zijn digitale munten die buiten banken om bestaan. Blockchaintechnologie is echter geschikt om alles dat gedigitaliseerd kan worden uit te wisselen. Zo is het mogelijk om via blockchain slimme contracten op te stellen.

Een slim contract is een geprogrammeerde overeenkomst waarin specifieke regels staan. Denk aan een slim huurcontract waarin zaken zoals huurtermijn, huurbedrag en borg in staan verwerkt, maar bijvoorbeeld ook de bepaling dat het elektronisch deurslot pas ontgrendeld wordt als met bitcoin de huur is betaald. Het contract staat in de blockchain, dus deelnemers moeten zich aan de afgesproken regels houden. Zo is de technologie te gebruiken voor allerlei toepassingen zonder dat er tussenpersonen nodig zijn.

Naast bedrijven gebruiken ook overheden blockchaintechnologie. In theorie kunnen zij daarmee steeds meer processen automatiseren. Denk aan huurtoeslag die volgens de regels van het slimme contract enkel uit te geven is aan huur. Ook elektronisch en online stemmen wordt eindelijk een realistische mogelijkheid. Met blockchain is het onmogelijk om te knoeien met de stemmen. Er is via blockchain zelfs een hele nieuwe vorm van internet te bedenken die niet gehackt kan worden: niet door aanvallen en niet door overheden. Zolang computers met elkaar verbonden blijven is veilige uitwisseling van data mogelijk. Zonder verbinding is er geen uitwisseling van data mogelijk, maar zelfs als het hele internet offline gaat zijn er manieren om met elkaar verbonden te blijven.

Overigens hoeft blockchain de mens niet overbodig te maken. Door middel van blockchain kun je juist transparant maken dat een kokosnoot uit Indonesie duurzaam is verbouwd en dat de boer daar een eerlijke prijs voor heeft gekregen. Steeds meer organisaties op het gebied van duurzaamheid gebruiken de technologie daarom. Zoals Fairfood, dat alle kokosnoottransacties tegenwoordig in een blockchain opneemt. “Simpel gezegd: jouw kokosnoot heeft een unieke code, waarmee je precies kunt nagaan wie jouw kokosnoot geplukt heeft, en welke prijs hij daarvoor heeft gekregen,” zo legt Fairfood het zelf uit. Er zijn vergelijkbare projecten met koffiebonen uit Afrika:

Zie voor twee andere voorbeelden van duurzame toepassingen van blockchaintechnologie onderstaande fragmenten uit De Kennis van Nu:

Cryptovaluta is de bekendste en hardst groeiende toepassing van blockchaintechnologie. Dit elektronische geld bestaat enkel in de blockchain. De waarde wordt volledig en uitsluitend bepaald door wat mensen ervoor willen geven bij het verhandelen. Bitcoin is het grootst en moet laten zien wat er mogelijk is met een vrije markt. Dat is aantrekkelijk, omdat de waarde van bitcoin door deze vrijheid razendsnel kan groeien. Toch kan de waarde ook weer als een ‘bubbel’ uiteen spatten.

Grootgebruikers denken dat Bitcoin het in zich heeft om op termijn banken volledig te vervangen. Steeds meer online winkels en start-ups ondersteunen de valuta al als geldig betaalmiddel. Sommige winkels komen later tot inkeer, omdat de wisselkoers toch te onvoorspelbaar is. Bitcoin is voornamelijk nog groot op het darkweb, waar er veilig betaald kan worden en autoriteiten niets met deze transacties te maken hebben. Bitcoin is tevens toegankelijk. Het enige dat iemand nodig heeft is een computer, een internetverbinding en een programmaatje voor de digitale portmonnee.

Bitcoin is niet de enige cryptomunt op de markt. Andere voorbeelden zijn Litecoin of Euthereum en er zijn een hoop kleine start-ups die een poging wagen. De groei van dit aanbod is niet los te zien van bitcoin, want start-ups proberen het succes na te bootsen. Voor gebruikers zijn kleinere cryptovaluta aantrekkelijk om in te stappen, omdat ze potentieel snel kunnen groeien. Betalen met deze kleine munten in winkels is echter niet realistisch. De crypto's moeten dus eerst verhandeld worden om er in de 'echte wereld' iets mee te kunnen. Door de snelle groei van bitcoin gaat het verhandelen relatief traag. Een transactie moet namelijk eerst door een serie computers in de blockchain worden geverifieerd en toegevoegd worden in een block. Dat gebeurt met behulp van miners.

Een onderdeel van crypto is mining (delven). Iedere computer met een digitale portemonnee van een specifieke cryptomunt kan ingezet worden om transacties te verifiëren en om nieuwe blocks te maken. Dat wordt gedaan door de rekenkracht van computers te gebruiken om ingewikkelde wiskundige puzzels op te lossen. Miners lenen hun rekenkracht natuurlijk niet zomaar uit. Als beloning voor het verifiëren van transacties en het creëren van blocks worden er nieuwe munten gegenereerd die de miner krijgt.

Cryptovaluta is nu het grote voorbeeld van hoe blockchaintechnologie bestaande sectoren kan veranderen. In dit geval middels een krachtige poging om banken te vervangen. In de toekomst bepaalt blockchain mogelijk een groot deel van ons leven. Gebeurt dat echt, dan kijken we waarschijnlijk terug op het huidige gecentraliseerde leven als ouderwets en onveilig.

Bitcoin laat echter ook nu al zien dat deze droomwereld niet zonder gevaren is. Een hoop van dit elektronische geld komt momenteel in handen van een relatief klein aantal mensen dat daardoor een groot effect kan hebben met hun acties. Verkopen zij een deel van hun bitcoin, dan zakt de waarde direct flink in. Bitcoin is nu tevens een wilde markt zonder regels, waar iemand vrij geruchten kan verspreiden en daarvan kan profiteren, of met anderen kan samenwerken om de prijs te beïnvloeden.