XTC: lovedrug of fatale partypil?

MDMA_festival2
XTC: lovedrug of fatale partypil?

Gepubliceerd: 13-6-2018

Laatste update: 15-01-2024

XTC is inmiddels ingeburgerd in de festivalcultuur. De pillen met de werkzame stof MDMA zijn sterker dan ooit en vele feestgangers maken daar gebruik van. Maar wat doet dit middel eigenlijk met je? Wat zijn de risico's en moeten we er niet strenger tegen optreden? Of juist legaliseren?

Waar komt MDMA vandaan?

In 1912 is de Duitse geneesmiddelenfabrikant Merck op zoek naar nieuwe medicijnen en MDMA wordt ontwikkeld. De stof wordt in 1914 gepatenteerd, maar door de firma Merck nooit in productie genomen. Drugsexpert Alexander Shulgin bedenkt begin jaren 60 een aantal nieuwe methoden om MDMA te maken en in de jaren 70 gebruiken psychotherapeuten het middel om patiënten spraakzamer en emotioneel minder geremd te maken. Vanwege deze bruikbare effecten pleiten psychofarmacologen in 2018 opnieuw voor MDMA als geneesmiddel.

MDMA wordt uiteindelijk groot als bestanddeel van een partydrug, onder de naam Ecstacy. Aan het begin van de jaren 80 ontstaat in Dansclub Warehouse in Chicago een nieuwe muziekstijl: house. Al vanaf het begin van house wordt deze euforische muziekstijl gelinkt aan het gebruik van het minstens zo euforisch stemmende XTC. De hele nacht gelukzalig dansen zonder kater of verslavingsrisico: na alle misère van cocaïne, heroïne, speed en andere middelen lijkt eindelijk de perfecte drug gevonden. XTC slaat aan op party-eiland Ibiza en in overgebleven hippie-enclaves in India en rond 1985 introduceren volgelingen van de Bhagwan-beweging de drug in Amsterdam. Tijdens de ‘Summer of Love’ in 1988 wordt daar het eerste housefeest gegeven: ‘Disco-Hippies-on-Acid’. House en XTC zijn een absolute hype.

Voormalig RoXY-directeur Hans Kuipers vertelt over zijn eerste xtc-ervaring in Andere Tijden. Ook spoort het programma 'Robert' alias 'De professor' op, een van de eerste producenten in Nederland. De hele aflevering zien? Kijk op NPO.nl

MDMA

Wat is MDMA en wat doet het met je?

MDMA is tegenwoordig een van de meest gebruikte synthetische drugs. De drug wordt vooral op techno-, trance-, house- en hardcorefeestjes gebruikt om in een euforische stemming te komen en lekker lang door te kunnen dansen. De chemische stofnaam MDMA staat voor 3,4-methyleendioxymethamfetamine en kan gebruikt worden in drie vormen: poeder, pil en kristal. MDMA is de grondstof voor en werkzame stof in een XTC-pil. Het middel staat sinds 1988 op de harddrugslijst van de Nederlandse Opiumwet.

MDMA zorgt ervoor dat in één klap een grote hoeveelheid serotonine en in mindere mate dopamine en noradrenaline vrijkomt in je hersenen. Dopamine is het stofje dat je opgewekt maakt en noradrenaline zorgt voor het stimulerende effect. Serotonine heeft tot gevolg dat je stemming, concentratie en lichaamstemperatuur verandert. De hersenzenuwen geven de signalen van de stofjes aan elkaar door, je beloningscentrum wordt geprikkeld en je voelt je lekker. Je krijgt vlinders in je buik, meer energie, en zin om te praten en te knuffelen. Je begint het effect te voelen na ongeveer 30 tot 60 minuten - dit verschilt per persoon en is erg afhankelijk van maagvulling. Geleidelijk aan ebt het gevoel weg, dit duurt ongeveer 3 tot 6 uur.

Waarom zie ik een tafel en heeft iedereen een bril?

MDMA kan soms hallucinerende effecten geven. Hoe hoger de dosis, hoe sterker de effecten. Bekende verschijnselen zijn het zien van stoelen, statafels en brillen op gezichten. Dit heeft waarschijnlijk te maken met je ogen die veel minder goed kunnen scherpstellen en snel heen en weer bewegen. Daarnaast is er door de MDMA een andere verwerking van het beeld dat je ziet. Je hersenen verzinnen als het ware een gedeelte erbij: schaduwen of kringen rondom ogen worden dan ineens brillen.

In deze video van Drugslab neemt Nellie Benner MDMA kristallen om te ervaren wat het effect is op haar lichaam.

Je kunt door MDMA een droge mond krijgen en moeite hebben met eten, plassen en slapen. Je kaken worden stijf en gaan malen en je pupillen worden groter. Bij hoge doseringen kun je gaan hallucineren. Na uitwerking voelen sommige mensen een dip, omdat de serotoninevoorraad in je hersenen uitgeput is. Gevoelens van uitputting en somberheid kunnen dan de overhand nemen. Een hoge dosering en vaak gebruiken kan ervoor zorgen dat klachten na gebruik ernstiger zijn en langer aanhouden. Door spierspanning en veel bewegen, kun je ook last hebben van spierpijn. Deze pijn en ook de geestelijke klachten zijn meestal na een paar dagen weer verdwenen. De hersenen hebben echter een aantal weken nodig om te herstellen.

Ga ik vreemd door XTC?

Nee. XTC is niet een of andere ‘buitenaardse kracht' die je bedwelmt en dingen laat doen die je niet wilt doen. Door de effecten van XTC kan een sfeer van vertrouwelijkheid en intimiteit ontstaan, maar je hebt nog steeds controle over je eigen intenties. Als je niet vreemd wilt gaan, doe je dat ook niet onder invloed van een XTC-pil.

MDMA_info1
Voorbeeld van hoe een serotoninehuishouding eruit ziet na het nemen van een gemiddelde of hoge dosis MDMA. De ene persoon is gevoeliger voor een dip dan de ander.

"Door adrenaline kreeg Menno het idee dat hij hard moest rijden, dwars door rode stoplichten en rechts langs files. Door de serotonine vond hij dat niet eng, maar juist heel leuk", zegt Karel Brookhuis, hoogleraar verkeerspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. 

Wat zijn de risico's van MDMA?

In 1998 onderzoekt het Centre For Human Drugresearch (CHDR) voor het eerst de mogelijke schade van XTC voor de hersenen. Hieruit blijkt dat het gebruik kan leiden tot veranderingen in de hersenen en aantasting van je geheugen, concentratie en stemming. De nadelige effecten van MDMA-gebruik zijn twintig jaar later geringer dan voorzien. De gezondheidsschade en het aantal ongevallen vallen relatief mee, en niemand meldt zich bij een verslavingskliniek met een primair XTC-probleem. Toch kleven er wel echte risico’s aan de drug: van MDMA kun je een tijd angstig en in jezelf gekeerd raken. Andere gevaren zijn oververhitting, psychische problemen, hartritmestoornissen en het optreden van leverfalen – wat zelfs tot de dood kan leiden.

De happy sfeer op een dancefestival rijmt niet met het aantal ongelukken met XTC. 

Door MDMA kun je niet meer vertrouwen op de signalen van je lichaam en het activeert het antidiuretisch hormoon in je hersenen, ook wel het anti-plashormoon. Dit zorgt ervoor dat je nieren minder water uit je bloed halen, waardoor je minder of helemaal niet plast. Als je te veel drinkt, kan er een watervergiftiging ontstaan. Door je hele lichaam stroomt dan verdund bloed, dat minder zout bevat. Het water stroomt uit je bloed in je cellen, in een poging het zoutgehalte binnen en buiten de cellen weer in balans te brengen. Hierdoor zwellen je cellen op. Omdat de schedel niet meegeeft, kunnen deze zwellingen leiden tot een verhoogde druk op de hersenen, waaraan je kunt overlijden. Hetzelfde kan in je longen gebeuren. Door te veel vocht in je longen kun je kortademig worden en stikken.

Het combineren van alcohol met XTC kan je hoofdpijn, misselijkheid en een grotere kater bezorgen. Ook de kans op psychische problemen wordt groter: na gebruik kan je je vaak nog minder herinneren van de avond dan wanneer je beide middelen afzonderlijk gebruikt.

Kun je een jointje opsteken als je XTC op hebt?

Villa VPRO - 30 sep 2009 (00:57 min)

00:00

00:00

Is MDMA verslavend?
De lichamelijke verslavingskans bij MDMA is zeer klein. De drug wordt vooral gebruikt bij festivals en heeft geen fysieke verslavende werking. Omdat je lichaam tijd nodig heeft om te herstellen vraagt het niet snel naar meer. Je lichaam bouwt echter wel een tolerantie op voor het typische love-gevoel: als je te snel achter elkaar gebruikt, voel je dat gevoel minder en de lichamelijke effecten overheersen. Je kan op jacht gaan naar een high en een hogere dosering willen gebruiken, maar dat helpt niet terwijl de risico’s wel toenemen. Het enige 'verslavingsrisico' dat MDMA kan hebben is geestelijk: een feestje of een avondje uit vind je niet meer leuk zonder XTC te gebruiken. 

MDMA_pillen1

Wat is de situatie op de XTC-markt?

Van 2005 tot 2010 bevat een XTC-pil ongeveer 80 tot 100 milligram MDMA. De hoeveelheid is sinds die tijd verdubbeld en bedraagt nu gemiddeld 167 milligram, met uitschieters van boven de 200 milligram. Onverantwoorde gebruikers denken dat meer milligram MDMA in een pil je een beter gevoel zal geven, en dealers spelen daar op in door steeds hogere doses aan te bieden. Uit onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat XTC-pillen in 2017 opnieuw sterker zijn geworden.

MDMA_info2
Tussen 2010 en 2017 is er een trend ontstaan van steeds hoger gedoseerde pillen.

Hoog gedoseerde pillen geven duidelijk meer risico. Het is verstandig om maximaal  1 tot 1,5 milligram per kilo lichaamsgewicht aan te houden als je MDMA gebruikt: zo heb je minder kans op hersenschade, psychische en lichamelijke problemen. Als je 70 kilo weegt, is 100 milligram dus het maximum. Ook is het belangrijk om je pil voor gebruik te laten testen. Als de pil een bekende kleur of opdruk heeft, betekent dit niet dat de inhoud ook hetzelfde is.

Het gebruik van XTC is niet ongevaarlijk: geschat wordt dat 1 op de 250 gebruikers in 2017 acute medische hulp zoekt. Tussen 2006 en 2015 sterven in totaal 68 mensen door het gebruik van XTC: bij 21 mensen is het de primaire oorzaak en bij 47 gevallen draagt het middel bij aan de dood. Dit klinkt hoog, maar vergeleken met alcohol verbleken deze cijfers: de totale alcoholsterfte schommelt al jaren rond 1.700 gevallen per jaar, en dit middel is gewoon in de supermarkt te koop. Daar staat tegenover dat je van één biertje niet dood kan gaan, en van een pilletje wel. 

Heb jij hulp nodig? Of maak jij je zorgen over iemand in je omgeving? Dan kun je (anoniem) contact opnemen met MIND Korrelatie via 0900 1450 (doordeweeks van 09:00 – 18:00) of kijk op mindkorrelatie.nl voor de mogelijkheid om te chatten, e-mailen of WhatsAppen met een hulpverlener.

Criminelen steken steeds meer moeite in het uiterlijk van pillen. Eerst produceerden de maker alleen simpele ronde pillen, nu zijn er allerlei ingewikkelde vormen als handgranaten, klavertjes of het Netflixlogo. Er zijn zelfs fluorescerende pillen, die oplichten in blacklight.

MDMA_festival
Publiek danst bij het optreden van Martin Garrix tijdens de 23e editie van het dancefestival Mysteryland.

Niet iedereen zegt ja tegen MDMA
Doordat XTC veel media-aandacht krijgt, lijkt het soms alsof iedereen het gebruikt. Dat klopt niet: de meeste jongeren gebruiken nooit XTC. Onder jongeren die veel naar festivals en dancefeesten gaan, is wel een grote groep die (soms dan wel regelmatig) XTC gebruikt. In 2017 gebruikt 6,6% van mensen tussen 15 en 34 het middel. Van de achttienplussers in Nederland heeft 7,6% (ongeveer 1 miljoen) het ooit gebruikt.

MDMA_ino3

Hoe wordt XTC gemaakt?
XTC wordt meestal gemaakt van PMK, een gelige olie die vanuit een aantal chemische fabrieken in China naar Nederland wordt gesmokkeld, of safrol: een natuurlijke - naar anijs ruikende - olie die wordt gewonnen uit sassafrasbomen in Zuidoost-Azië. Vervolgens worden de pillen gedraaid in een van de vele drugslabs, vooral te vinden in Noord-Brabant of Limburg. Volgens onderzoek is Nederland wereldwijd een van de grootste producenten van XTC.

Bij het produceren komt chemisch afval vrij met gevaarlijke stoffen zoals zwavelzuur, zoutzuur, aceton en methanol. Voor 1 kilo MDMA produceert een drugslab zo’n 6 tot 10 kilo gevaarlijk chemisch afval. Dat afval wordt vaak gedumpt in de natuur, op een industrieterrein, in het riool of in open water. Of het wordt in gestolen auto’s of busjes geladen, die ergens worden achtergelaten. Dat levert gevaarlijke situaties op en gemeentes moeten het spul snel opruimen, zeker als sprake is van lekkages.

Chemisch drugsafval

Alphen, 2015
Bij een visvijver in het Brabantse Alphen zijn twintig 25 kilotonnen gevonden waar waarschijnlijk apaan in zit, een grondstof om XTC te maken.
Best, 2018
Brandweer en politie doen onderzoek in Best waar vele tientallen vaten zijn gevonden.
Eindhoven, 2017
Het team LFO (Landelijke Faciliteit Ondersteuning Ontmantelen) van de politie tijdens de ontmanteling van een XTC-laboratorium in een loods in Eindhoven. Er is 5500 liter chemicaliën aangetroffen, voldoende om honderden kilo's XTC-grondstof te maken.
Venlo, 2014
Brandweer en waterschap zijn begonnen met het opruimen van vele tientallen vaten met chemisch afval in een beek in Venlo. Het gaat waarschijnlijk om chemische stoffen gebruikt bij de productie van XTC en andere synthetische drugs.
Leende, 2017
Vaten in een drugslaboratorium in een boerenbedrijf in het Brabantse Leende. Het is een van de grootste drugslabs ooit in Nederland ontdekt.
Sint Odiliënberg, 2015
In een bos bij het Limburgse dorp Sint Odiliënberg verwijdert de brandweer 20 vaten met vermoedelijk XTC-afval, die daar onlangs zijn gedumpt.

Hoe kan drugscriminaliteit worden opgelost?

In Nederland is het gebruik van drugs niet strafbaar. Drugs in bezit hebben, productie, verkoop en export echter wel. Eén pilletje wordt gezien als een gebruikershoeveelheid, maar heb je meer op zak, dan is er sprake van bezit met dealerindicatie. Je loopt kans op een boete van honderden euro’s en een strafblad: hoe meer drugs je op zak hebt, hoe hoger de straf. Justitie werkt met een puntensysteem om de strafmaat te bepalen.

Moet MDMA gelegaliseerd worden?
Politie en boswachters doen in 2018 een dringend beroep op XTC-gebruikers: zij zouden verantwoordelijk zijn voor drugscriminaliteit en het lozen van schadelijk drugsafval in natuurgebieden. Zonder vraag geen aanbod, vinden zij. Het is natuurlijk goed als een XTC-gebruiker zich afvraagt waar het voor pillen neergetelde geld heengaat, maar daar los je drugscriminaliteit niet mee op. Mensen die drugs willen gebruiken, zullen dit doen zolang dat mogelijk is, op welke manier het spul ook geproduceerd is. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor goedkope kleding in elkaar gezet door kinderhanden of chocoladeproductie waar slavenarbeid aan te pas is gekomen: veel mensen weten dat dit gebeurt, maar veranderen hun koopgedrag niet.

MDMA_d66
Zou het mogelijk zijn? Winkels waar MDMA in strips van 30 milligram verkocht wordt? De D66-jongerentak pleit hier in 2015 voor door een, ludieke, ‘XTC-winkel’ te openen. Ze laten zien hoe gereguleerde XTC-verkoop eruit zou kunnen zien, met een leeftijdscheck om minderjarigen te weren, bijsluiters met voorlichting en kwaliteitscontrole tegen 'foute' pillen.

De bron aanpakken en de markt structureel veranderen lijkt een beter idee. Meer opsporingsinspanningen en het oprollen van drugslabs zou de illegale productie van XTC in Nederland tegen kunnen gaan. Of de overheid kan het roer radicaal omgooien en XTC legaliseren: maak de hele keten, van productie tot gebruik, legaal. Zo komt er een einde aan de criminele wereld achter de handel en kunnen er duidelijke afspraken worden gemaakt over de handel, verkoop en kwaliteit van drugs. Problemen zoals illegaal dumpen van drugsafval worden dan ook opgelost. Legalisering kan daarnaast voor de overheid financieel aantrekkelijk zijn: bestrijding van drugscriminaliteit kost een vermogen.

Tegenstanders zetten vraagtekens bij de voordelen van legalisering: deze vorm van criminaliteit zal volgens hen niet zo makkelijk verdwijnen. Veel Nederlanders vinden dat de overheid een opvoedende taak heeft en het legaliseren van harddrugs leidt onherroepelijk tot het legitimeren ervan. Daarnaast is Nederland een van de weinige landen in Europa die legalisering serieus nemen; waarschijnlijk omdat we koploper zijn wat betreft gebruik en productie.

Fotograaf Maurice Mikkers legde alle soorten harddrugs onder de microscoop.

Wanneer wordt gesproken over legalisering of gedogen van XTC roept dit meestal grote weerstand op en de gevaren van het middel worden benadrukt. Cijfers leveren een ander beeld op: van de plusminus 830.000 Nederlandse gebruikers zijn er in de afgelopen twintig jaar 64 mensen de boeken ingegaan als (primaire) ‘XTC-dode’. Ook is XTC niet lichamelijk verslavend.

Vind jij dat MDMA gelegaliseerd moet worden?

Hoe intensief de politie ook opspoort, hoe sterk controles ook zijn, en hoeveel ze bij festivals ook fouilleren, het is een illusie dat XTC-gebruik aan banden kan worden gelegd. Legalisering is ook niet zaligmakend, maar heeft tenminste als voordeel dat de criminaliteit en onwetendheid kunnen worden teruggedrongen. Door gereguleerde XTC-verkoop kan er ruimte zijn voor voorlichting, kwaliteitscontrole en veilige distributie - wat het voorkomen van (fatale) drugsongevallen ten goede komt.

MDMA_pillen2

In het kort

  • De stof MDMA wordt in de jaren 70 in psychotherapie gebruikt. Via de house scene in de VS komt het middel in de feestdrug XTC in het Nederlandse uitgaanscircuit.

  • MDMA zorgt voor meer serotonine in de hersenen en door het gebruik voel je je euforisch. Het middel heeft echter ook bijwerkingen, zoals een ‘dinsdagdip’.

  • MDMA is niet verslavend, maar kent wel andere risico’s: oververhitting, psychische problemen, hartritmestoornissen, watervergiftiging en leverfalen.

  • De hoeveelheid milligram MDMA in XTC-pillen is afgelopen jaren sterk toegenomen. Hoog gedoseerde pillen geven meer risico.

  • Legaliseren van MDMA kent voor- en tegenargumenten. Door regulering zouden criminaliteit en onwetendheid kunnen worden teruggedrongen.

En je weet het!

Anderen het laten weten?

Ook interessant

om te weten